Fyrri mynd
Nsta mynd
...
Ok
Velkomin á vef Húnahornsins. Við notum vefkökur (e. cookies) til þess að bæta upplifun þína og greina umferð um síðuna.
Með því að nota vefsíðuna samþykkir þú notkun á vefkökum og skilmála okkar.
Hnahornið
Open Menu Close Menu
Hnahornið
Föstudagur, 29. mars 2024
   m/s
C
CW
huni.is - RSS-efnisveita
 
Mars 2024
SMÞMFL
252627282912
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31123456
FyrriNúnaNæsti
Veðurstofa Íslands Vegagerðin
Holtavörðuh. 02:01 0 0°C
Laxárdalsh. 02:01 0 0°C
Vatnsskarð 02:01 0 0°C
Þverárfjall 02:01 0 0°C
Kjalarnes 02:01 0 0°C
Hafnarfjall 02:01 0 0°C
VegagerðinVestfirðirVestfirðirNorðurlandNorðausturlandVesturlandAllt landiðMiðausturlandSuðvesturlandSuðurlandSuðausturland
Nöldrið
18. ágúst 2023
Okur, íslenska og illgresi
Já komið þið sæl og blessuð. Nöldri er ekki dauður úr öllum æðum þó langt sé um liðið frá síðasta nöldurpistli. Af nógu er að taka í nöldrinu en ég ætla þó aðeins að nefna nokkur atriði að þessu sinni. Fyrst ætla ég að byrja á verðlaginu í Kjörbúðinni okkar hér á Blönduósi.
::Lesa
Leita í netfangaskrá
 
Eftir Inga Heiðmar Jónsson
27. mars 2024
71. þáttur. Eftir Jón Torfason
24. mars 2024
Eftir Inga Heiðmar Jónsson
22. mars 2024
Eftir Bjarna Jónsson
17. mars 2024
Eftir Inga Heiðmar Jónsson
15. mars 2024
Eftir Bjarna Jónsson
11. mars 2024
N 65 39' 32.04" V 20 16' 55.2"
Pistlar | 07. janúar 2021 - kl. 18:10
Um Dalkots-Láka
Eftir Friðrik Á Brekkan

Eftirfarandi frásögn er eftir afa minn og nafna Friðrik Ásmundsson Brekkan frá Ytri Reykjum og Brekkulæk. Friðrik var fæddur árið 1888.

Í dalverpi einu í Vatnsnesfjalli í vestanvert við Þrælafell hefir mér verið sagt er tjörn eða vatn, sem kallast Grákollutjörn. Sagt er að frá vissum stöðum í nágrenni tjarnarinnar sjáist þar tveir svartir eða svartgráir fuglar á sundi, en jafnan eru þeir horfnir er betur er aðgætt.

-Um orsök þessa fyrirbæris er eftirfarandi saga:

 Í Hlíðardal á Vatnsnesi er bær sá er Dalkot heitir. Þar bjó einhverntíma endur fyrir löngu ekkja. Hún var fátæk og átti erfitt með að halda vinnufólk, einkum átti hún í basli með að fá fyrirvinnu fyrir búið, sem væri dugandi fjármaður. Fór svo að lokum, að hún stóð uppi ráðalaus, því enginn vildi fara til hennar, enda var til lítils að vinna þar í fátæktinni. Var nú ekki annað sýnna, en að hún myndi flosna upp og fara á verðgang með börn sín.

Þá bjó á bæ einum úti á Vatnsnes bóndi, er mikill þótti fyrir sér og margfróður. Til hans leitaði nú konan í vandræðum sínum og bað hann útvega sér vinnumann, sem væri góður fjármaður. Bóndi færðist heldur undan og kvað slíka ekki liggja á lausu. En þó kom svo fyrir þrábeiðni hennar, að hann lofaði að reyna að senda henni pilt, en hún yrði að ábyrgjast, hvernig til tækist með hann. Þakkar hún honum vel og fer heim eftir það. Nú er sagt, að bóndi þessi litlu síðar hafi fundið förupilt, sem Þorlákur hét, úti á víða vangi var hann rétt að gefa upp öndina, er bóndi kom að, hafði orðið úti eða króknað milli bæja. Bóndi vekur hann þegar upp og magnar með særingum eins og honum finnst við þurfa. Síðan sendir hann draug þennan til ekkjunnar í Dalkoti og leggur fyrir hann að hirða fé hennar og vinna annað á heimilinu, sem þörf sé á.

Nú víkur sögunni að Dalkoti. Þetta sama kveld kemur þar í baðstofuna piltur heldur gustmikill. Ekki heilsar hann heimafólki né biður Guð að blessa það eins og siður er. En þar segist hann eiga að vera og skuli hann hirða féð og gera annað það, er með þurfi. Konan spyr hann að heiti, en hann nefnist Þorlákur. Meira vill hann ekki segja um sjálfan sig. Konan varð eins og nærri má geta fegin að fá vinnumann. En þó stóð henni og öllu öðru heimilisfólki ótti af honum, því hann leit út fyrir að vera íllhreysingur. Hún bauð honum mat og þá hann það. Tók hann við matnum og hámaði í sig, og þess er ekki getið að hann segði: Guð laun eða signdi sig. (Aths:1. Draugar, sem vaktir eru upp volgir, þurfa mat eins og mennskir menn, og er sagt að þeir hafi ekki með öllu glaðtað mannlegu eðli sínu)

Tekur Láki nú við fjárhirðingu og öðrum verkum, og ber ekki á neinu fyrst lengi, duglegur þótti hann að halda fé til beitar og varð aldrei vant neinnar skepnu. En kynlegur þótti hann í háttum og ómannblendin. Ekki átti hann þó í illdeilum, en talaði aldrei að fyrrabragði og svaraði skætingi, ef á hann var yrt. Aldrei vildi hann vera við húslestur og fór aldrei í kirkju. Fannst húsfreyju það illt og vandaði um við hann fyrst, en hann varð þá svo úfinn og illúðlegur að hún þorði aldrei framar að nefna það á nafn.  Þegar fram liðu stundir fór meira og meira að bera á því, að Láki var ekki sem mennskur maður. – Þegar skyggja tók færðist hann allur í aukana og sat hann þá oft á rúmfleti sínu í baðstofunni, reri mikinn, tók bakföll og rak bífurnar upp í sperru svo brakaði í hverju tré. Þótti fólki þá ekki dælt að vera í nánd við hann og flýði í eldhús. En þegar tunglsljós var sat hann úti á bæjarkampinum eða á tóftarbroti þar í túninu, geispaði ámátlega og glennti sig og skældi á móti tunglinu. Að síðustu hætti hann að mestu að koma í baðstofuna, en hélt sig þá úti allar nætur, reið húsum og barði fæturna í þekjuna, svo að allt lék á reiði skjálfi. Gat enginn sofið og varð að hið mesta mein. Gerðist hann nú svo illur viðskiptis að hann nálega eirði engu. Meiddi hann og drap hverja skepnu ókunnuga, sem kom í Dalkotslandareign. Heimaféð hirti hann þó lengi án þess að gera því mein, en svo kom, að hann eirði því ekki heldur, kyrkti hann sumt en beinbraut annað.

Ekkjan sá nú að svo búið mátti ekki standa.- Í þennan tíma bjó að Tjörn á Vatnsnesi prestur, sem var mjög andheitur og kraftaskáld. Ekkjunni var ráðlagt að fara til hans í vandræðum sínum. Gerði hún það, segir honum upp alla sögu, lýsir háttum vinnumanns síns og biður prest blessaðan að firra sig þessu vandræði. Brázt prestur vel við og gerði þegar ferð sína í Dalkot. Svo er sagt, að Láki kæmi inn á baðstofugólf, er prest bar að garði. Fussaði hann þá mikið og varð síðan að orði: "Já, já, þar kemur þú andskotans kjaftaskurinn á Tjörn, sá held ég nú eigi erindið!"

Í sama bili kom prestur í baðstofu dyrnar. Sá hann þegar hvers kyns var, og að hér var hinn rammasti draugur, en enginn mennskur maður. Hefur hann þegar upp rödd sína og tekur að kveða yfir hausmótum Láka. Láki komst fram hjá honum og út. En prestur fer á eftir og kveður nú sem óðast og les fræði sín. En svo var draugurinn magnaður, að hann lét fyrst lengi engan bilbug á sér finna. Þó fór svo að lokum, að hann hörfaði undan og leitaði til fjalls. Prestur fór á eftir, og barst leikurinn upp undir Þrælsfell, og að lokum niður að Grákollutjörn. Er það mjög langur vegur. En er þeir koma að tjörninni snýst draugurinn við og ræðst á prest. Takast þeir glímutökum. Setti prestur klofbragð á draugsa, brá honum á loft og keyrði niður í tjörnina með höfuðið á undan, Mælti prestur nú svo um að þar skyldi Láki bíða dómsdags. (Aths:2. Aðrir segja, að prestur hafi komið Láka fyrir í tóftarbroti í túninu á Dalkoti)

Sézt þar jafnan í iljar honum. Eru fuglarnir á tjörninni raunar engir fuglar, heldur sér í iljar Dalkots-Láka.

Haukur Halldórsson teiknaði meðfylgjandi myndir.

Höf. rzg
 
Prenta Prenta  
 
Til baka
 

©2024 Húnahornið