Er þráir mín sál að syngja
og svífa frá villtum glaum
þá ljóðhörpu læt ég klingja
og leiðist í sæludraum.
En ljóðstafi lítt ég þekki
- með listhreim kveð ég ekki -
svo öll virðast efnin naum. BGB

Björn organisti á Hvammstanga var gott skáld og átti til skálda að telja því Ólöf frá Hlöðum var móðursystir hans. Ragnar organisti og söngstjóri í Reykjavík var sonur Björns. Skáldið hafði næmt auga fyrir frelsi. Hann orti um Litla-Rauð við hesthúsdyrnar:

Frekt mig langar frelsið í
flýja stranga hnefann
örðug gangan er mér því
inn í fangaklefann. BG

Björn flutti til þorpsins  þegar hann var kominn á miðjan aldur og lagði stund á smíðar. Hér fellir hann fernar mannlýsingar í snjalla vísu:

Einn vill pæla allt í flag
annar þráir tinda
þriðji frelsi og friðarhag
fjórði hlekki að binda. BGB

Tómas Gunnar frá Hrútatungu sendi nýlega frá sér sögu sína, Genginn ævivegur, vel skrifuð og merk heimild um samfélagið í Staðarhreppi og bóndann og vaktmanninn Gunnar er bjó við rætur heiðarinnar og átti marga ferð yfir hana til að moka fönn af vegi eða bjarga ferðamönnum.

Austast í þessari sömu sýslu vatna og víðáttu óx upp annar rithöfundur, Hólmfríður Kolbrún var fædd 1939 á Æsustöðum, en flutti ásamt foreldrum og eldri systkinum suður í Kópavog þegar Gunnar Árnason, faðir hennar fékk þar stöðu 1952, varð fyrsti presturinn í Kópavogi, hafði annexíu í Bústaðahverfi en kirkjulausar voru báðar sóknirnar. Frá þessu segir HKG mætavel í nýrri bók sinni, Hjá grassins rót, en hlýjustu kaflana fá þó æskustöðvar hennar norður í Langadal og fólkið sem þar bjó og býr sumt enn. Sr. Jón Þórðarson á Auðkúlu, langafi HKG, var traustur samstarfsmaður Jóns föðurbróður síns Árnasonar, safnaði þjóðsögum og átti í miklum bréfaskiptum við hann. Hólmfríður auðgar bók sína með völdum köflum, setningum eða vísum ýmissa höfunda. Heiti bókarinnar sækir hún til Jóns Helgasonar frá Rauðsgili.

Enn ég um Fellaflóann geng
finn eins og titring í gömlum streng
hugann grunar hjá grassins rót
gamalt spor eftir lítinn fót.

Sjálf segir HKG:

„Stundum hef ég fengið að heyra hjá mínum nánustu að ég vaði úr einu í annað en ég hef ekki fundið þannig til. Ég hef fremur verið hrædd um að hugmyndirnar gleymdust og fyndust aldrei aftur -- eins og oft reyndist rétt. Þess vegna yrði að grípa þær á flugi.“

Húnvetningar eru ríkir að eignast tvo nýja rithöfunda á einu hausti og ekki mörg ár síðan Erlendur frá Geithóli sendi ævisögu sína til lesenda. Sú bók heitir Að kvöldi dags, vel skrifuð og sett upp eins og nýju ævisögurnar en lýsir ólíkum heimi og kjörum. Er þó Erlendur sé ekki nema 10 árum eldri en Hólmfríður! Stökuspjallinu lýkur með litlu ljóði úr bók Hólmfríðar. Hún yrkir það um Fölva, hest sem fjölskylda HKG eignaðist norðan úr Skagafirði. En hann fékk sama nafn og gæðingur móður hennar, Sigríðar á Æsustöðum hafði haft áratugum fyrr:

Fölvavísur

Vorið nálgast hlýtt og hýrt
hölda gleður alla.
Hestinn bleika hef ég skírt
hann skal Fölva kalla.

Annar Fölvi eitt sinn var
ei mun honum gleyma.
Hann mig unga á baki bar
um bláa dalinn heima.

Unga Fölva og einnig mín
óræð forlög bíða
en víst mun ljúft þá vorsól skín
viljugum fák að ríða.

Þegar loks í ferð ég fer
ferð sem allra bíður
sækir mig þá vaskur ver
sem vekring bleikum ríður. HKG

Heimildir og ítarefni:

Björn G. Björnsson organisti og smiður: http://bragi.info/hunafloi/hofundur.php?U=b0&ID=17475 
Kirkjan í Kirkjuhvammi: https://www.nat.is/Kirkjur/Kirkjur_NL_kirkjuhvammskirkja.htm 
Prestatal Auðkúlu, Blöndudalshólum og Bergsstöðum: http://stikill.123.is/blog/2010/05/16/454453/ 
Sr. Gunnar segir af högum sínum að loknu guðfræðiprófi og fyrstu árunum á akrinum - meðal Húnvetninga:  http://stikill.123.is/blog/2008/11/14/318222/  
Jónas Tryggvason skrifar sr. Gunnari vorið 1955: http://stikill.123.is/blog/2009/01/13/339239/

Ingi Heiðmar Jónsson