Hlíðará fellur ofan úr Skörðum
Pistlar | 25. janúar 2018 - kl. 10:26
Stökuspjall á Pálsmessu: Því ég á í nefið nóg
Eftir Inga Heiðmar Jónsson
Stökuspjall kallar ritari vísnaþátt sinn á Húnahorninu. Þar set ég fram stökur, oft nýskráðar á vísnavef kenndan við flóann bláa. Héraðsskjalasafnið á Blönduósi geymir vísnasafn Sigurðar sonar Sólveigar ljósmóður og Halldórs manns hennar, bjuggu lengst á Selhaga í Hlíðarhreppi. Það kot var ásamt Kálfárdal, Þverfelli, Hlíðarseli og Meingrund kallað uppi í Skörðum. Þessi pistlaröð hófst með organistaspjalli árið 2014 og þeirri bjartsýni að fleiri orð löðuðu sóknarmenn til síns glæsilega guðshúss við Blönduós að hlusta á tónlist og taka þátt í athöfninni undir forystu sóknarprestsins, á þessari eldfornu samkomu, messunni aftan úr öldum. Nú snýst Stökuspjallið um kynningu á vísum og vísnasöfnun, vísa Jóhanns í Oddgeirshólum fékk rúm á Húnaflóavefnum í gær, þó hann byggi við annan flóa um sína daga, en hann varð hagyrðingur nr. 1322, sami fjöldi og hjá nágrönnum okkar í Skagafirði. En þeir hafa vinninginn með vísnafjöldann, þrefalt fleiri vísur og vel það, sem margar eiga líka heima í safni Sigurðar Halldórsson Hugum að versum: Glymur ströng í gljúfrum þröng Oddhend hringhenda um Blöndu birtist hér, en ekki þarf nema upp hjá Hrútey til að sjá fljótið í klettaþröng en aðalgljúfrin, Blöndugil, eru inn frá Rugludal og Þröm, innstu bæjum í Blöndudal. Þöngulvöllur taldist ágætt heiti á sænum, felur hér bæði í sér innrímsorð og endaríms. En síður mundum við þó grípa til þess þó við reynum að berja saman bögu, lesari góður. Næsti bær utan við Rugludal hét Selland og bóndinn þar, Ágúst Sigfússon, sá vel yfir Blöndu. Þegar mannheldur ís var kominn á fljótið, bættust Ágústi nýir nágrannar, handan árinnar, til að eiga við kaffispjall: Við það önd mín verður smeyk Ágúst bjó líka í Kálfárdal í Skörðum. Guðlaugsstaðamenn ólust upp við Blöndunið og mörg orð Huldu á Höllustöðum búa með samferðamönnum hennar þó hún sé horfin. Hún var mikill ljóðaunnandi, einörð starfskona og myndræn í skrifum sínum sbr. eftirfarandi huggunarorð sem hún sendi frænku sinni: „En hvíta blaðið, sem ber boð milli sálna, er þó alltaf dálítið lífsmark og oftast velkomið. Ég held að eitthvað jákvætt svar sé til við öllu sem við mætum eða reynum á lífsleiðínni en stundum er djúpt á því.“ Vinnumaður á Guðlaugsstöðum orti nafnavísu um systkinin: Hannes, Bergur, Björn, Guðmundur, Dóri Sunnan Kjalar sat Flóamaðurinn, Jóhann í Oddgeirshólum og yrkir um Þjórsá og virkjanir hennar: Þú átt skilið þjóðarhrós Jóhann vann á haustin á sláturhúsi SS við Ölfusá: Fljótið rennur álum í Í Hvítá stundaði Jóhann veiðiskap eins og tíðkaðist á fleiri bæjum með fljótinu. Fljótið fær Ölfusárnafnið þegar sameinast Sog og Hvítá, niður frá Þrastalundi en Jóhann orti um veðrið: Úr mér dregur allan mátt Sauðkindin fékk hringhendu: Alla tíð það unað veitir Á Akureyri blómstraði menning tengd Húnaþingi á síðustu öld þegar Rósberg G. Snædal, Bjarni frá Gröf og Frímannssynir frá Hvammi gengu þar um stræti og ortu heilu ljóðin og stökufjöld. Þeir RGS og Jón B. Rögnvaldsson gáfu út Húnvetningaljóð 1955, ársritið Húnvetning gaf Rósberg út og fleiri rit og létu hvergi sitt eftir liggja. Þar bjó líka Sigurður frá Selhaga en fjölskylda ljósmóðurinnar flutti í norðlensku borgina frá Bergsstöðum 1924, synirnir uppkomnir en foreldrar þeirra slitin eftir mörg búferli, langa aðdrætti heim að Selhaga og strangar ljósmóðurvitjanir. Og er ég nú að gleyma sjálfum Rögnvaldi Rögnvaldssyni, bróður áðurnefnds Jóns en sérstökum vini Húnvetninga og margra skólafélaga sem þyrptumst úr gamla menntaskólanum uppi á Brekkunni og út í vorið 1966 – og dreifðust víða. Rögnvaldur hafði virðingarheitið kammerráð, því um árabil sinnti hann húsvörslu undir kirkjutröppunum, hafði þar sjoppurekstur og náðhús voru opin. Bjarni frá Gröf hefur kannski gert þessa á þorra: Lengjast dagar, lækkar fönn Í vísum Selhagasafnarans getur að líta einu stökuna sem skráð er eftir Fanneyju á Sævarlandi, sem eitt sinn var kaupakona í Tungu í Blöndudal og maður hennar þar kaupamaður. Hún skrifaði stökuna á bók Laxdælingsins Rósbergs, Fólk og fjöll: Undir sólu eða mjöll Hafsteinn Halldórsson, bróðir safnarans, lét eftir sig minningaljóð í nokkrum stökum. Hér er sú fyrsta: Ánægður um ævisjó Kannski hittumst við, lesari góður, í Blönduóskirkju á sunnudagskvöldið, Pálsmessan verður nýliðin! Tilvísanir: Ingi Heiðmar Jónsson |
Húnahornið - Fréttavefur allra Húnvetninga |