Í tilefni af því að 200 ár eru frá fæðingu Jóns Árnasonar, þjóðsagnasafnara og bókavarðar, verður haldið málþing á Skagaströnd á afmælisdegi Jóns, laugardaginn 17. ágúst næstkomandi. Dagskráin hefst með guðsþjónustu í Hofskirkju klukkan 11. Síðan verður afhjúpað söguskilti við Skagabúð og boðið verður til veitinga í félagsheimilinu Skagabúð. Nánar má sjá dagskrána hér. Meðfylgjandi eru nokkur sögukorn af Jóni sem fæddist að Hofi á Skaga árið 1819 og lést í Reykjavík árið 1888:

1. Jón var fæddur 17. ágúst 1819 að Hofi á Skaga, lést í Reykjavík 4. sept. 1888.
   Búferli: Hof - Syðri-Ey - Steinnes - Skarð á Landi - verbúðir í Grindavík og Keflavík - til sr. Ásmundar í Odda/1836 - Bessastaðaskóli/1837 - til Svb. Egilssonar á Eyvindarstöðum/1843 - Reykjavík/1846 - Stiftsbókasafn/1848 - umsjón v/Latínuskólann/1867-79.
2. Meðan Jón var enn í föðurhúsum, fór að brydda á því, að hann hafði miklar mætur á sögum og lét hann hvern þann, er kom að Hofi, segja sér þær sögur, er hann kunni, og það eigi síður þótt þær væru svo geigvænlegar, að móðir hans yrði að halda utan um hann í rúminu, þar sem hann sat.
3. Í húsi Jóns og Katrínar við Laufásveg dvaldi barnið Halldóra Bjarnadóttir ásamt móður sinni árin 1883-1885, hún segir: Skrifstofu Jóns man ég eins og ég hefði séð hana í gær og gamla frænda sitjandi í hrosshársfóðraða legubekknum man ég eins vel. Hann spurði mig strax hvað ég kynni af sögum og ég hóf frásögnina af Kolfinnu krókríðandi.
   Annað eins fádæmi af bókum hafði ég aldrei augum litið og mér var sagt að mér væri velkomið að skoða þær. Ég man enn hvaða bók ég dró fyrst út. Hún var svo lítil og falleg. Það var Manfreð í þýðingu Matthíasar.
   Katrín Þorvaldsdóttir frá Hrappsey var kona Jóns frænda, fyrirmannleg og falleg kona og mikill skörungur. Mér var sagt að kalla þau systur og bróður.
   Við vorum stundum við heyvinnu á túninu. Þar kom Bjarni frá Vogi. Hann jafnhattaði sáturnar og bar þær þannig inn í hlöðu. Það hafði ég aldrei séð áður.
   Svo liðu þau smám saman árin tvö hjá þeim Jóni, í leiguherbergi við hliðina á Hraungerðisbræðrum. Þar var nú tekið lagið með köflum. Þvílíkar rokur!
   Móðir mín var þarna í nokkurskonar sjálfsmennsku.
   Lífið hjá Jóni frænda var viðburðaríkt og skemmtilegt: Gestir, alltaf gestir, mest Breiðfirðingar, Eyjamenn og konur og Hólmarar, kempulegt og fallegt fólk. Eiríkur Kúld og frú Þuríður, frú Jóhanna Þorleifsdóttir og Ingibjörg dóttir hennar, frú Herdís Benedictsen og Ingileif dóttir hennar, tignarlegar og fallegar og svo Hrappseyjarfólkið.
4. Jón var föðurbróðir Jóns Þórðarsonar prófasts á Auðkúlu en aðeins sjö ára aldursmunur var á þeim frændum. Þeir voru um hríð saman í æsku, urðu nánir vinir og skrifuðust á alla ævi. Um 240 bréf frá Jóni Þórðarsyni mun vera að finna í handritadeild Þjóðarbókhlöðu. Jón, langafi HKG, safnaði mörgum þjóðsögum fyrir frænda sinn en sjálfur mun hann ekki hafa verið mjög trúaður á sannleiksgildi sagnanna.
   Enginn var síminn á þessum árum og heimsóknir milli landshluta enginn hægðarleikur. Talið er að Jón Árnason hafi aðeins einu sinni sótt frænda sinn heim að Kúlu/prestsetrinu Auðkúlu. Það hafi verið sumarið 1861 og í ferð með honum væri bróðir hans sr. Þórður Árnason faðir Jóns prófasts.
   Jón var um hríð bússtjóri Sveinbjarnar Egilssonar á Eyvindarstöðum á Álftanesi en síðar umsjónarmaður í Lærða skólanum í Reykjavík og fólst í embætti hans að líta eftir nemendum og sjá til þess að þeir kæmust ekki upp með neinn ósóma eins og drykkjuskap.
   Jón Helgason biskup segir að Jón hafi verið vel látinn af piltunum. Hann hafi oft gefið sig á tal við þá á kvöld og innt þá eftir sögnum og siðum til sveita, haft á takteinum ýmiss konar fróðleik og verið piltunum innan handar um ýmislegt en margir þeirra voru fjarri átthöfum sínum og aðstandendum.
   Jón var mikill göngugarpur. Svo að segja hvernig sem viðraði fór hann í íslenska leðurskó eftir morgunbænir í skólanum og stikaði vestur á Seltjarnarnes. Þetta gerði hann í heilsubótarskyni og taldi sig hafa lengt ævi sína um 20 ár hið minnsta með þessu.
5. Jón kvæntist 25. ág. 1866 Katrínu Þorvaldsdóttur frá Hrappsey, þau eignuðust einn son, Þorvald, misstu hann á unglingsaldri en ólu upp  frá 11 ára aldri Þorvald Thoroddsen náttúrufræðing, systurson Katrínar húsfreyju.

Hér birtust kaflar úr eftirtöldum ritum:

2. Pálmi Pálsson Æviágrip JÁ þjóðsagnasafnara og landsbókavarðar - Andvari 1891
3. Vilhjálmur S. Vilhjálmsson: Halldóra Bjarnadóttir Ævisaga 1960
4. Hólmfríður Kolbrún Gunnarsdóttir . . . hjá grassins rót 2018  

Nokkrar vefheimildir:
Kynnt afmælishátíð laugard. 19. ág. 2019: https://www.huni.is/index.php?pid=32&cid=16062 
Hver var Jón Árnason: https://www.visindavefur.is/svar.php?id=73828   Þjóðsagnasíða/rannsóknarvinna síðustu ára: http://www.jonarnason.is/

Ingi Heiðmar Jónsson