Húnahornið : Pistill

Hákarl og veiðar á þeirri lítt þekktu skepnu voru fundarefni í Húnabúð nú á útmánuðum. Byggðasafnsnefnd félagsins skipulagði fundina, sem hófust með frásögnum Þórs Magnússon fv. þjóðminjavarðar og Péturs í Ófeigsfirði tengdar hákarlaskipinu Ófeigi sem varðveittur er á safninu á Reykjum í Hrútafirði. Einnig las Þór ljóðið Í hákarlalegum sem birtist hér að hluta, síðar í greininni.

Á annan fund félagsins kom Hallgrímur Helgason rithöfundur sem fær hákarlaveiðunum stórt hlutverk í síðustu sögu sinni, Sextíu kíló af sólskini. Skáld hákarlaveiðanna kemur norðan úr Reykjafirði á Ströndum, Jakob Thorarensen, vitavarðarsonur frá Gögri, en fæddur á Fossi í Hrútafirði og á þar rætur:

1. Í skaparans nafni ýtt var út

opnu skipi er leyst var festi.

Með Andrarímur í andans nesti

en annars harðfisk og blöndukút

en munaðaraukinn eini og besti

ögn af sykri í vasaklút.

2. Skipverjar allir áttu þar

einhvern skyldleikasvip í framan

útigangsjálkar allir saman

um það hörundið vottinn bar.

Þar var annað glóðvolgt gaman

að gera sér mjög um þvotta far.

3. Öruggt var þeirra áralag

engum skeikaði vissa takið

stæltur var armur, breitt var bakið

og brjóstið harðnað við stormsins slag.

Seigluna gátu´ og vaskleik vakið

vetrarins armlög nótt og dag.

Þannig hefst óður skáldsins til drengjanna sem héldu til hákarlamiða, oft djúpt út af Norðurlandi, en á korti fiskifræðingsins, Klöru Bjargar Jakobsdóttur sást að hákarl hefur veiðst allt í kringum Ísland. Hann unir sér best á 170 - 730 m dýpi en kemur ofar á veturnar til að ná sér í sel. Klara Björg hitti gesti Húnabúðar á síðasta fundinum og miðlaði til þeirra fróðleik af þessu lítt þekkta og harla fjarlæga dýri.Það er svo hægvaxta að það lengist um sentimetra á ári, svo langlíft að wikipedia nefnir 150 ár, en Klara hafði nýrri rannsóknir og enn hærri tölur.

4. Jafnan var dembt á dýpstu mið

- dregnar inn árar, lagst við stjóra.

Nútíð mun fyrir naumast óra

hvað napurt var þar að leggjast við.

Og þolinmæðina sterka og stóra

stundum þurfti í þá veiðibið.

5. Því hann hafði jafnan, hákarlinn

hugleitt það vel og rökum metið

hvort ginnandi hráa hrossaketið

holt mundi fyrir skoltinn sinn.

En aldrei gat hann þó á sér setið -

og upp var hann boðinn velkominn.

6. Og þar voru fyrir fálmkennd tök

færar hendur með brýnda hnífa

knálega tóku að krytja og stýfa

því kák við hákarla er dauðasök

- skoltarnir á þeim hvergi hlífa

höndum sem eiga við þá mök.

7. Dvölin var köld og þurrleg þar

þarna var allt að viku setið.

Mikið var stritað en minna étið

en minnstur þó jafnan svefninn var

því eins og þú nærri getur getið

gustaði þar um rekkjurnar.

8. Kaldari hef ég hvergi frétt

kafalds heldimmar vetrarnætur.

Stormar ískruðu og Ægisdætur

öðru hvoru þeim sendu skvett

þær höfðu á því mestu mætur

í myrkrinu að taka þangað sprett.

10. Loks þegar rauk og reiddist sjór

- risu við borðin hrannir stríðar

steðjuðu að norðan hörkuhríðar

þá hentaði ei neinum dorg og slór.

Oft mátti þá ei sigla síðar,

svo var hinn krappi vegur mjór.

15. En þarna var ófalskt íslenskt blóð

orka í geði og seigar taugar.

Hörkufrostin og hrannalaugar

hömruðu í skapið dýran móð. -

Orpnir voru þeim engir haugar

en yfir þeim logar hróðrarglóð.

Byggðasafnið á Reykjum: http://reykjasafn.is/

Hákarl, wikipedia - https://is.wikipedia.org/wiki/H%C3%A1karl

Í hákarlalegum: http://bragi.arnastofnun.is/hunafloi/ljod.php?ID=4095

Jakob Thorarensen: https://www.mbl.is/greinasafn/grein/1466327/

Jakob Thorarensen/Richard Beck: https://timarit.is