Fyrri mynd
Nsta mynd
...
Ok
Velkomin á vef Húnahornsins. Við notum vefkökur (e. cookies) til þess að bæta upplifun þína og greina umferð um síðuna.
Með því að nota vefsíðuna samþykkir þú notkun á vefkökum og skilmála okkar.
Hnahornið
Open Menu Close Menu
Hnahornið
Fimmtudagur, 28. mars 2024
   m/s
C
CW
huni.is - RSS-efnisveita
 
Mars 2024
SMÞMFL
252627282912
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31123456
FyrriNúnaNæsti
Veðurstofa Íslands Vegagerðin
Holtavörðuh. 08:50 0 0°C
Laxárdalsh. 08:50 0 0°C
Vatnsskarð 08:50 0 0°C
Þverárfjall 08:50 0 0°C
Kjalarnes 08:50 0 0°C
Hafnarfjall 08:50 0 0°C
VegagerðinVestfirðirVestfirðirNorðurlandNorðausturlandVesturlandAllt landiðMiðausturlandSuðvesturlandSuðurlandSuðausturland
Nöldrið
18. ágúst 2023
Okur, íslenska og illgresi
Já komið þið sæl og blessuð. Nöldri er ekki dauður úr öllum æðum þó langt sé um liðið frá síðasta nöldurpistli. Af nógu er að taka í nöldrinu en ég ætla þó aðeins að nefna nokkur atriði að þessu sinni. Fyrst ætla ég að byrja á verðlaginu í Kjörbúðinni okkar hér á Blönduósi.
::Lesa
Leita í netfangaskrá
 
Eftir Inga Heiðmar Jónsson
27. mars 2024
71. þáttur. Eftir Jón Torfason
24. mars 2024
Eftir Inga Heiðmar Jónsson
22. mars 2024
Eftir Bjarna Jónsson
17. mars 2024
Eftir Inga Heiðmar Jónsson
15. mars 2024
Eftir Bjarna Jónsson
11. mars 2024
N 65 39' 32.04" V 20 16' 55.2"
Pistlar | 13. janúar 2021 - kl. 09:50
Pétur Ásmundsson Brekkan
Eftir Friðrik Á. Brekkan

Þessi minningarorð ritaði ég árið 1997 þegar 100 ár voru frá fæðingu Péturs Ásmundssonar Brekkan. Á þessu ári eru liðin 124 ár frá fæðingu Péturs:

Þess verður minnst nú um helgina í Húnavatnssýslu, á Brekkulæk og víðar, að eitt hundrað ár eru liðin frá fæðingu Péturs Ásmundssonar Brekkan og af því tilefni hef ég tekið saman þessi fátæklegu brot.

Þegar undirritaður var þrettán ára gamall og við bjuggum við götuna Nóatún í Reykjavík, kom stundum til okkar Pétur Ásmundsson Brekkan, afabróðir minn. Ég man vel eftir þeim fáu augnablikum en í þessum pistli styðst ég þó aðallega við upplýsingar um Pétur úr gögnum manna, sem hann þekktu betur og ber hæst í því safni, minningargrein er Sveinbjörn heitinn Beinteinsson ritaði um hann í Morgunblaðið þann 17. febrúar 1967.

Þegar ég kynntist Pétri hafði hann í um áratug gengið við tvo stafi og silaðist áfram ferða sinna af mikilli elju. Ég minnist þess einu sinni er ég sá hann ganga við Háteigskirkju og vissi að hann var á leið til okkar þar sem við bjuggum í um 300 metra fjarlægð. Fór ég á móti honum og gekk með honum síðasta spölin og tók það rúman klukkutíma. "Já, ljúfurinn, ég á dálítið bágt með gang," sagði Pétur. Þá man ég og að hann tók mikið í nefið og þótti mér það skrýtið, enda nýkominn til Íslands frá Svíþjóð, þar sem allt var svo slétt og fellt að menn voru ekkert að stunda neftóbakstöku, nema lengst uppi í Norður-Svíþjóð og þá mjög fjarri mannabyggðum. Það var nú svo, að ég sá í Pétri hið gamla Ísland sem var að hverfa. Hann fór stundum með vísubrot, sem ég hafði því miður ekki rænu á að skrifa niður né þroska til að hlusta almennilega á frekar en aðrir á þessum umbrotaaldri.

Þar með eru eiginlega upptalin kynni mín af afabróður mínum, en syni hans Rúnari heitnum kynntist ég aðeins í tengslum við sameiginlegan flugáhuga.

Pétur átti marga vini í Húnaþingi og þangað norður fór hann oft á sumrin eftir að hann varð óvinnufær og dvaldi þar þá um tíma hjá kunningjum sínum. Pétur hafði mikla ánægju af þeim ferðum. Friðrik, eldri bróðir Péturs, fór til Danmerkur ungur og hugðist vinna sér þar fé og frama með ritstörfum eins og fleiri Íslendingar á þeim árum. Hann varð síðar kunnur rithöfundur á Norðurlöndum og hér heima. Pétur hugðist fara að dæmi bróður síns, en Friðrik mun hafa verið þess letjandi og varð ekki af. Friðrik tók upp ættarnafnið Brekkan og tók Pétur það etir honum; kenndu þeir sig við æskuheimili sitt, Brekkulæk í Miðfirði. Vafalaust var Pétur efni í rithöfund, hann hafði góða frásagnargáfu og kunni góð skil á íslenzku máli. En það átti ekki fyrir honum að liggja að leggja stund á slíkt nema sem tómstundagaman. Pétur vann við venjuleg sveitastörf fram yfir þrítugsaldurinn. Hann ræddi sjaldan um búskap eða sveitastörf og munu honum ekki hafa verið þau sérlega hugstæð. Þó var hér ein undantekning, því hann minntist oft á göngur og réttir, einkum leitir á Arnarvatnsheiði, en þar var hann vel kunnugur. Þessar minningar komu ljóst fram í kvæði sem hann orti á seinni árum og heitir Á Svartárhæð. Pétur var á Svertingsstöðum við bústörf í um það bil 15 ár.

Til Siglufjarðar flutti Pétur 1932 og bjó þar fram undir 1939 hjá Þorbjörgu systur sinni og manni hennar Steingrími Eyfjörð, lækni. Þeir mágar voru mjög samrýndir, báðir gamansamir og hagorðir. Á Siglufirði var Pétur lengi bókavörður við héraðsbókasafnið og um eitt skeið ritstjóri blaðsins Siglfirðings. Á Siglufirði eignaðist Pétur tvær dætur, þær Ástu og Bertu. Árið 1940 kvæntist Pétur Ingibjörgu Einarsdóttur og fluttu þau austur á Djúpavog og voru þar í tvö ár. Synirnir Einar og Rúnar fæddust á Djúpavogi. Þau bjuggu hjónin síðan lengi á Bjólu í Rangárvallasýslu, fyrst á búi Gunnars frá Selalæk en síðan fengu þau Bóluhjáleigu og höfðu þar smávegis búskap. Dóttirin Ósk er fædd á Bjólu. Pétur stundaði þá löngum vegavinnu þar austur í sveitum en konan sá þá um búskapinn. Ingibjörg var afar greind, dugleg og myndarleg húsmóðir að sögn þeirra, sem til þekktu. Einn vetur fór Pétur til fiskvinnu í Garðinum. Þau hjón eignuðust þrjú börn, öll hið efnilegasta fólk. Elstur er Einar, hann er nú búsettur á Seljavegi í Reykjavík og starfar í Stálsmiðjunni. Yngri sonurinn Rúnar smíðaði forláta flugvél en lézt í hörmulegu flugslysi í Bláfjöllum ásamt vini sínum í janúar árið 1986. Ósk, er húsmóðir og býr í Reykjavík. Pétur missti konu sína árið 1953 og syrgði hana mikið og var það vafalaust þung raun fyrir hann að missa hana svo fljótt. Ekki varð honum tíðrætt um þá sorg fremur en annað mótlæti sitt. Hann kom þá börnum sínum í fóstur hjá góðu fólki. Árið 1950 varð Pétur fyrir því áfalli, sem hann bjó að síðan. Var hann eftir það ófær til allrar vinnu og gekk síðan við tvo stafi. Þó vann Pétur af mikilli elju við vörslu við mænuveikishliðið rétt við Stóra-Ós í Húnavatnssýslu árið 1954. Nokkrum sinnum þurfti hann að vera á sjúkrahúsi í lengri tíma. Annars leigði hann sér herbergi í Reykjavík og sá þá um sig sjálfur og bjargaðist furðulega, þó erfitt væri um allar hreyfingar. Í minningargrein sinni um Pétur segir Sveinbjörn Beinteinsson svo: "Ég kynntist fyrst Pétri Brekkan vorið 1944. Hann var þá vinnumaður á Bjólu hjá Gunnari frá Selalæk, en kona Péturs hafði þar búsforráð innanhúss. Ég var þarna við bústörf í hálfan mánuð meðan beðið var eftir vormanni, sem ráðinn var frá 14. maí. Það vildi svo til að Pétur átti afmæli skömmu eftir að ég kom og af því ég varð þess áskynja að hann hafði gaman af ljóðagerð tók ég mig til og orti afmælisbrag. Pétri þótti býsna gaman að þessu tiltæki og eftir það var mikið ort þessa daga, sem ég var á Bjólu. Ég hitti Pétur oft eftir þetta þó stundum liði langt milli funda. Sjaldan munum við hafa fundizt svo að ekki yrðu til einhverjir kveðlingar, ekki djúpfundinn skáldskapur að jafnaði, en okkur til gamans og stundum þeim sem nálægir voru. Einnig skiptumst við oft á bréfum og voru þá tíðast einhverjar yrkingar þar innanum," segir Sveinbjörn Beinteinsson um Pétur.

Bóklestur og ljóðagerð mun hafa verið helzt skemmtun Péturs þegar aðstæður leyfðu og eftir að hann hætti að geta unnið var þetta helzta dægradvölin. Pétri var létt um að yrkja en tíðum heflaði hann lítt kveðskap sinn, enda mun hann ekki hafa tekið það hlutverk alvarlega. Bezt féll honum að yrkja gamanbragi og valdi sér þá helzt að yrkisefni stjórnmálamenn og aðra þá sem voru áberandi í þjóðfélaginu. Hann hafði glöggt auga fyrir öllu broslegu í athöfnum slíkra manna. Stundum átti hann þó til að snúa kveðskapnum í skammaræður eins og hann væri á ný orðinn ritstjóri við stjórnmálablað. Jafnan var þó gamansemin ríkust í kveðskap hans. Af og til orti Pétur þó alvarleg kvæði og hann kunni vel tökin á slíku verki. Yrkisefnin voru þá tíðast söguleg efni eða minningar frá yngri árum, einkum úr fjallleitum eða um landið og náttúru Íslands. Um langt skeið orti Pétur allmikið í Spegilinn og auðkenndi þann kveðskap með stöfunum CX.

Pétur átti marga vini hvar sem hann fór, og var þó ekki allra vinur. Hann var trölltryggur maður og mátti ekki heyra vinum sínum hallmælt og aldrei var vitað til þess að hann orti skop um þá sem hann taldi vini sína.

Sveinbjörn Beinteinsson bætir við í grein sinni um Pétur: "Rangt væri að hafa þá eyðu í sögu Péturs að geta þess ekki að hann var maður ölkær nokkuð og kvenhollur. Naumast mun hann oft hafa drukkið vín sér til vansa eða svo það yrði til baga. Þó sagði hann mér að vínhneigð sín hefði um eitt skeið verið úr hófi fram. Þá gekk hann í stúku og var alger bindindismaður um tíma. Annars drakk hann vín sér til gamans en engum til meins eftir að ég kynntist honum, vínið gladdi þá hjarta hans en æsti hann ekki til ofstopa. Þó Pétri að sögn þætti vín gott og kynni oftast vel með að fara, þá er þó víst að hann hafði miklu meira yndi af kunningskap við konur, enda var hann vinsæll meðal kvenna. Hann var viðræðugóður, djarfur í máli og kunni vel að tala við konur. Hann átti góða vini meðal kvenna og mikill styrkur var honum að þeirri vináttu í erfiðleikum seinni ára.

Pétri var mjög annt um börn sín og hann var þeim góður faðir og umhyggjusamur. Mikla gleði hafði hann af þeim er þau heimsóttu hann. Eftir að Einar sonur hans kvæntist og eignaðist heimili var Pétur einatt langa tíma hjá honum í Vestmannaeyjum. Hvarvetna þar sem Pétur kom eða dvaldi fylgdi honum glaðværð og gaman. Hann var fróður og minnugur, einkum á sögu fyrri tíma og samtíðaratburði. Hann hafði víða verið og kunni góð skil á mönnum og málefnum víða um land. Í bókmenntum okkar var hann þaullesinn, einkum í ljóðagerð. Þau skáld, sem honum voru kærust munu hafa verið Grímur Thomsen og Jón Þorkelsson ­ Fornólfur. Einnig hafði hann mikið dálæti á Matthíasi Jochumssyni og Davíð frá Fagraskógi, en þó munu þeir Grímur og Fornólfur hafa verið honum nánari. Hann hafði óbeit á mörgu í nýrri ljóðagerð og fór ekki dult með það. Pétur kunni skil á mörgu í bókmenntum Norðurlanda og hafði lesið drjúgt á þeim tungum, einkum skáldverk. Þó Pétur væri fróður í mörgum efnum gat hann hæglega tekið upp léttara hjal þegar það átti við og var þá manna glaðastur í ræðu.

Pétur duldi ekki skoðanir sínar á mönnum og málefnum, en þó var hann enginn þrætumaður, enda mjög kurteis í framkomu allri og háttum. Skapmaður var Pétur Brekkan þó hann færi vel með það og væri hinn mesti stillingarmaður þegar honum þótti ekki annað hæfa. Hann breytti lítt um skoðanir eftir tízku og aðstæðum en var þó enginn sérvizkumaður á nokkurn hátt.

Saga Péturs var á köflum raunasaga og hann fann oft fyrir því að margt hefði mátt falla betur í haginn. En hann var enginn harmatölumaður, gleðistundir voru að sögn fleiri en þær dimmu í lífi hans. Menn með hans lundarfar finna oft gleði og ánægju þar sem öfundarmenn sjá ekki gott eða fagurt. Það er því tilefni nú á aldarminningu hans að minnast Péturs vegna góðu stundanna, en flestir sem Pétri Ásmundssyni Brekkan kynntust eiga góðar minningar einar um hann. Pétur eignaðist tvö börn eins og áður greinir með Þóru Þorgrímsdóttur og eru niðjar þeirra 24 og með seinni konu sinni, Ingibjörgu Einarsdóttur, eignaðist hann þrjú börn og eru niðjar þeirra orðnir 40, þannig að með góðri mætingu í aldarminningarhátíðina á Brekkulæk má reikna með að glatt verði á hjalla og einhverjar vísur og kveðlingar fjúki um þennan ágæta mann.

Friðrik Ásmundsson Brekkan.

Höf. rzg
 
Prenta Prenta  
 
Til baka
 

©2024 Húnahornið