Um slóðir skálda á skáldið, bóndinn og kennarinn Guðmundur Ingi leið í mörgum ljóða sinna. Kalla má hann skáld  drauma, sumarstúlkunnar, kornræktarinnar, sauðfjár og töðuilms, birtan vakir yfir ljóðunum hans, hann bregst ljúflega við faröldrum lífsins, er tryggur moldinni og menningunni.   

Tvo vetur tók Ingi til framhaldsnáms, eldri deild við Alþýðuskólanum á Laugum ´29 og eldri deild Samvinnuskólans 1931.

Guðm. Ingi var farinn að kenna börnum sveitunga sinna áður en hann fór í Laugaskóla, tvítugur var hann þá og árið 1927 en hann var líka bóndi. Hann stóð fyrir búi með móður sinni á Kirkjubóli í allmörg ár en bjó þar sjálfstætt lengi síðan með Þuríði konu sinni. Hann stundaði kennslu í 30 ár.

Og flettum nú saman ljóðabókinni hans, Sólstöfum.

Nafna sinn í Borgarfirði hitti hann – á öðru Kirkjubóli:

1. Heillaður gekk ég um Hvítársíðu
heimsótti Kirkjuból.
Undir kvöldhimni kraup ég glaður
Kyssti mig sól.

5. Landsvísur heyrði ég settar saman
söngva um grös og vor.
Þó eru hér í Hvítársíðu
hríðarspor.

Á næstu síðu er Ingi kominn í spor bóndans:

3. Nú er bóndinn næsta glaður
Nú er létt að rækta jörð.
Góðra daga gæfumaður
gengur sæll um Dýrafjörð.

4. Dreifist hjörð í hlíðum öllum
hæsta gróður nytja skal.
Heilög vötn af himinfjöllum
hníga tær í Lambadal.

5. Æður sest á egg og hreiður
yljar melinn blikinn ljós
meðan tjaldur göngurgreiður
gleður þig við Lækjarós.

Úti í Kairó haustið 1963 orti Guðm. Ingi stutt ljóð, Hvítabjörn:

Sá ég þig hnípinn stíga glóðvolgt grjót
gangan var sein og döpur augu þín.
Loftið var heitt – og heitt við þungan fót
hafísinn langt í burt með ríki sín.

Búrið var lukt um björn úr norðurátt.
Bunaði vatn, en það var slæmt og heitt.
Þungt er þitt böl þótt hafirðu ekki hátt
heimþráin sterka gagnar ekki neitt.

Dreymir þig úthaf, ís og fönn og sel.
Ísborni frændi
        – hvað ég skil þig vel.

Skáldið færir drauma sína og kenndir í orð, hann tekur af skarið meðan náungi hans í næsta húsi slær úr og í, lætur kannski hrífast af orðum skáldinu en bíður þó spenntur eftir hverju því sem hártoga megi. Það verður hans eigin uppgötvun. Innlegg náungans. Þetta eru orðin orð um álas.

En Guðmundur Ingi á Kirkjubóli má ekki vera að því að hlusta á slíka rödd, hann heldur áfram að yrkja og freista þess að styrkja framfaraöfl – ræktunarandann – í hrörnandi byggð.

Glæstir salir Vestfjarða duga ekki til að togast á við borgarþysinn.

Og stundum þó:

1. Út í sveit með huga hljóðum
Hildur kom frá Reykjavík
kaupmannsbarn af björtum slóðum
bauðst þar framtíð glöð og rík.
Kostum hafði hún hafnað góðum.
Hún var fáum öðrum lík.

8. Svo gekk Hildur sæl til starfa
sólskinsbraut og daggarslóð.
Átti höndin hennar þarfa
hrífutökin mörg og góð.
Ræktun káls og eyðing arfa
eins í hennar valdi stóð.

Hildur er fimmtán ára og skólinn beið hennar um haustið heima í borginni eins og flestra jafnaldra hennar.

Skáldið ávarpar farkennarann sinn heima í Önundarfirði – og þakka honum:

5. Þegar og ég reyndi að ríma
rjála form og stuðla við
smásvein Braga tókstu í tíma
til að fegra mál og snið.

6. Mér er annt um minning þessa
minnar bernsku sigurlag.
Því skal hylla þig og blessa
þakkarkveðja mín í dag.

 

Handa meistaranum á Bessastöðum,  kennara Jóns Árnasonar og skáldsins undan Hraundranga á Ingi líka góð orð, honum Sveinbirni Egilssyni, föður Benedikts Gröndal/Dægradvöl:

1. Hann lagði stund á grísku og latínumál
Í sögu og fornum fræðum var frömuð hans sál.
Hann hyllti snilld og fegurð við hljómlist og dans.
En íslenskan var alla daga unnustan hans.

3. Og gott var allt og rétt sem hún gerði fyrir hann.
Og það var skólans auðlegð að eiga slíkan mann.
Og þar fékk Jónas áhrif sem urðu rík og góð
og ófu yndisleikann í Íslands hjartaljóð.

Þessi jákvæði, snjalli hugsjónamaður, ól aldur sinn milli vestfirskra fjallanúpa, en við nutum hans nokkur haust á árlegu hagyrðingamótunum, 1989-´12 þar sem Jói í Stapa orti, söng og masaði við vini sína. Jói vann um þetta leyti við byggingarvinnu hjá Árnesingum en átti athvarf hjá fjölskyldu minni á Flúðum, síðar Gömlu-Þingborg og Selfossi.

Mér er minnisstæð stundin þegar ég skrifaði nafn sjálfs Guðmundar Inga á Kirkjubóli utan á eitt kynningarbréfið upp á Flúðum. Tvö fyrstu mótin, á Skagaströnd og Hveravöllum voru nánast kunningjamót enda var það upphaflegi tilgangurinn.

Mér fannst ég vera að stefna þessari tveggja ára stökuskútu okkar út í óvissu, jafnvel ófæru að ætla að taka hótel vestur í Dölum á um helgi og boða þangað menn sem kunnu engin deili á okkur Jóa. Jú kannski bragfimi Jóa, og vera að boða men saman til skemmtunar eða menningar – og helst hvoru tveggja. En vel rættist úr því og ekki þurfti að skemmta Inga, hann sá um að skemmta öðrum, stóð upp frá borði í miðri kvöldmáltíðinni, frá lambasteikinni bragðgóðu og mælti af munni fram:

Það er ljúft í munni og maga
mínum þetta lambaket.
Illa held ég endist saga.
Yfir mig af því ég ét.

Ég er orðinn meira en mettur   
–  mætti kyssa fyrir það –
Yndislegur eftirréttur
átið hefur fullkomnað.

Þessi orð Guðm. Inga tóku af allan efa hjá mér, að rétta eða m. k. góða stefnu hefðum við Jói tekið, að leggja þarna út á sæinn og hefja svo hringferð um landið, lotan tók fimm ár, en 24. mótinu lauk svo á Húsavík 2012 og mótið, sem vera skyldi á Borgarfirði eystra árið eftir, fauk út á sjó um óveðurshelgi.

Ætli forlögin hafi ekki verið þar að sjá um sína eins og stundum, heilsu Jóa var tekið að hraka, hann tók þátt í mótinu í Stykkishólmi 2011, en treysti sér ekki til Húsavíkur árið eftir. Punktur.

En það rættist svo vel úr bréfinu mínu til Inga fyrir mótið á Laugum í Dölum 1991, að hann sendi það áfram Elísi Kjaran ýtustjóra og hagyrðingi á Þingeyri og Elís ræsti síðan bíl sinn á tilteknum degi og flutti þau Kirkjubólshjón, Þuríði og Inga alla leið vestan úr Önundarfirði inn í Sælingsdal.

Og Ingi tók þátt í næstu mótum, í Skúlagarði 1992, á Hallormsstað 1993 og var síðan heiðursgestur á hagyrðingamótinu á Núpi 1996.

Hann flutti þar ræðu eins og vera bar og þar í var vísan:

Margur kom í vesturveg
vísnagerðarmaður.
Hagyrðingum heilsa ég
hugfanginn og glaður.

Hverfum nú aftur að ljóðabókinni, Ingi gleymir ekki að þakka vetrarvistina og námið á Laugum þegar ungur hann var:

Laugar! – Ég kom ungur áður
yðar til með vorsins þrám.
Raktist eins og auðnuþráður
æskumannsins skólanám . . .

og lokavísan er:

Laugar, Laugar! Yðar ómur
ævinlega fylgir mér.
Höfuðborg og helgidómur
huga mínum eruð þér.
Laugar tærar, laugar heitar
létta þunga éls og hríms.
Sál mín enn til yðrar leitar
austurleiðir pílagríms.

En senn birtist dagurinn Jóns Árnasonar, nemanda, ráðsmanns og kennara á heimili meistara Sveinbjörns á Eyvindarstöðum á Álftanesi.

Við ætluðum að syngja sálm í Hofskirkju og minnast þess að 17. ágúst 1819 fæddist Jón þar á bæ, að prestsetrinu á Hofi.

Sú samkoma fellur niður.

Fyrir 2 árum kom saman fjölmenni í Hofskirkju og Fellsborg að fagna degi Jóns og af því tilefni var flutt – fyrsta sinni – ljóð Rúnars Kristjánssonar skálds á Skagaströnd. Þau verða lokaorð þessa stökuspjalls:

Jón Árnason 1819-2019

1. Svo hratt líður tíminn að tilbrigði mörg
þau týnast í ferlinu hröðu.
En þegar við reynum að bjóða þar björg
við bætum þar nokkuð úr stöðu.
Og því skal sú barátta af hollustu háð
sem hirðir um menningarkynni.
Af seiglu skal halda í sérhvern þann þráð
er Sögunni heldur í minni.

2. Við komum hér saman í minningu um mann
sem miklu fékk bjargað frá gleymsku.
En samtíðin lagði ekki lof sitt á hann
og leit kannski á verk hans sem heimsku.
Menn skildu ekki, að hann var að skila þar heim
þeim skínandi kynslóða arfi
sem vaxtað gat lífið og þroskann í þeim
með þjóðlegu menningarstarfi.

3. Það stefndi þar áður í eyðingartjón
og andleysu krunkandi hrafna.
En gott var að eiga þá garp eins og Jón
sem gekk í það verkefni að safna.
Og efni hvert fengið og skrifað og skráð
þar skilaði íslenskum kjarna.
Hann greip þar með festu hvern þjóðsagnaþráð
í þjónustu framtíðarbarna.

4. Og vegna þess fagnandi heiðrum við hann
og hrífumst af verkunum snjöllu.
Því aldirnar tvær hafa magnað þann mann
að menningargildi í öllu.
Þar orðstírinn lifir við afrekin kunn
því allir fá stuðning frá Jóni.
Hann svalar enn þyrstum við þjóðsagnabrunn
og þroskar menn áfram á Fróni. Rúnar Kristjánsson

Meira efni:
Guðm. Ingi: http://bragi.arnastofnun.is/hunafloi/hofundur.php?ID=15880
Síðasta sögukorn: https://www.huni.is/index.php?pid=58&cid=18321
Ljóð Rúnars: http://bragi.arnastofnun.is/hunafloi/ljod.php?ID=4062

Ingi Heiðmar Jónsson