Það eiga margir rætur sínar að rekja til sjávarþorpanna vítt og breitt um landið, þorpanna sem kúra undir fjallshlíðum eða eru við víkur og voga. Þau hafa orðið til og byggst upp vegna hagstæðrar legu sinnar við sjó og góðs aðgengis að gjöfulum fiskimiðum og í framhaldinu hefur byggst upp góð hafnaraðstaða til að sinna sjávarútveginum ásamt vöru- og þjónustuviðskiptum.

Þessi sjávarþorp eiga sér mikla sögu og þar hefur lífið ekki bara verið saltfiskur, þar hefur menning og nýsköpun blómstrað og margir andans menn vaxið úr grasi, lifað og starfað, m.a. rithöfundar, tónlistarmenn, leikarar, frumkvöðlar, vísindamenn, læknar , skólafólk og stjórnmálamenn hafa talið sér það til tekna að hafa vaxið úr grasi og þroskast í sjávarþorpi.

Hin seinni ár hefur byggð í mörgum sjávarþorpum farið hnignandi og greinir menn á um það hverju er um að kenna. Er það eingöngu hinn mikli sogkraftur til þéttbýlisins sem ræður för eða eru það fleiri þættir og mannanna verk sem vegur þar þyngst? Ég er ekki í nokkrum vafa um það sem þorpari sjálf að þetta hvort tveggja hefur mikið að segja og margir samspilandi þættir eru orsakavaldar. Stærsti orsakavaldurinn er hið niðurnjörvaða kvótakerfi sem lýtur eingöngu lögmálum markaðarins að því leyti að hinir stóru og sterku gleypa hina minni í greininni með tímanum og samfélagsleg sjónarmið ,frumbyggjarétturinn og starfsöryggi íbúa þorpanna er haft að engu og kastað út í hafsauga.

Einn góðan veðurdag er staðan sú að sjávarþorpin, sem iðuðu af mannlífi og nægri atvinnu, standa frammi fyrir því að þaðan megi ekki stunda sjósókn lengur, fiskvinnsla leggst af og þjónustuaðilar hverfa og opinber starfsemi fjarar út smátt og smátt. Búið er að mergsjúga allt fjármagn í burtu svo að þeir sem eftir sitja hafa ekkert fjármagn né lánstraust til þess að skapa sér atvinnu eða gera eitthvað annað. Þannig birtist hinn kaldi veruleiki einu þorpi í dag og öðru á morgun og enginn veit hver verður næstur.

Er þetta sú byggðaþróun sem við viljum sem þjóð að sjávarþorpin okkar hringinn í kringum landið standi frammi fyrir, að þau dagi uppi með sína menningu, fjölbreytt mannlíf og menningararf og sögu? Ég segi nei! Það getur ekki verið að við séum svo skammsýn að við ætlum að kasta fyrir róða öllum þeim mannauði og verðmætum sem skapast hafa í hverju sjávarþorpi, það væri glapræði. En tíminn er naumur og byggðastefna liðinna ára hefur verið ómarkviss og handahófskennd og birst í skammtímalækningum og plástrum hér og þar í stað þess að sýna þor eða vilja til að taka á meininu sjálfu sem er hægt er að bæta með því að tryggja undirstöður þorpanna með aðgengi að fiskimiðunum og binda aflaheimildir varanlega við byggðirnar. Ég vil umbylta kvótakerfinu öllu en byggðafesta aflaheimilda við þessi þorp er aðgerð sem á strax að taka út fyrir sviga og fólk úr öllum flokkum á að sammælast um að framkvæma. Vilji er allt sem þarf! Önnur brýn byggðamál eins og samgöngur, jöfnun búsetuskilyrða og góð heilbrigðis og menntunarskilyrði óháð búsetu verður áfram baráttumál en undirstaðan verður að vera til staðar svo hægt verði að auka fjölbreytni í atvinnulífinu með góðri háhraðatengingu og ótal tækifærum í ferðaþjónustu og annarri nýsköpun s.s. þjónustu við sjávarútveginn.

Sá mikli vandi sem íbúar Þingeyrar og Flateyrar standa nú frammi fyrir í atvinnumálum og glímt er við að leysa er ekkert einsdæmi og ekki fólkinu þar að kenna heldur ranglátu fiskveiðistjórnarkerfi sem stjórnmálamenn bera ábyrgð á og verða að gangast við og viðurkenna og grípa til varanlegra aðgerða, ekki í formi ölmusu eða styrkja, heldur með því að færa aftur til byggðanna réttinn til að sækja sjó og bjarga sér á eigin forsendum. Frumbyggjarétt þessara byggða á að virða og atvinnuréttindi íbúanna. Núverandi kynslóð skuldar líka forfeðrum sínum sem byggðu upp þessi þorp með dugnaði og framsýni að skila aftur því sem frá sjávarbyggðunum hefur verið tekið með ákvörðun Alþingis, það er „lífsbjörginni“!

Lilja Rafney Magnúsdóttir alþingismaður Vinstri grænna Norðvesturkjördæmi.