Ég hef ákveðið að fara tvisvar sinnum í sumar ríðandi um söguslóðir síðustu aftöku á Íslandi. Hvor ferð stendur í 5 daga og hefst með sögustund á Þrístöpum, þar sem síðasta aftakan fór fram. Þar verður í örstuttu máli lýst forleiknum, sem varð til þess að tvær manneskjur voru dæmdar til lífláts. Þar verður aftökunni 12. janúar 1830 lýst og sagt frá því þegar beinin voru grafin upp rúmlega 100 árum síðar eftir tilsögn frá Agnesi.

Fyrri ferðin hefst fimmtudaginn 19. júlí en sú síðari fimmtudaginn 9. ágúst. Ég sé um leiðsögn og sögustundir á áningastöðum. Hver þáttakandi sér um hnakk, hest, nesti og gistingu. Æskilegt að hver þátttakandi hafi a.m.k. 2 hesta en mega vera með 3. Oftast verða lausir hestar reknir en þegar riðið verður yfir Vatnsnes þurfa þáttakendur að vera með lausa hesta í taumi. Engin skylda er að fólk ríði með alla dagana 5. Leiðsögn og gjald fyrir 2 hesta í náttstað er kr 4.000 kr pr dag en þeir sem ríða með alla dagana fá verulegan afslátt. Sama getur gilt um þá sem bóka 3-4 þátttakendur. Flestir munu því aðeins borga fyrir 4 daga og sumir jafnvel aðeins fyrir 3 daga. Hugsanlega þarf að takmarka fjölda verði aðsókn mikil, því gildir hér að vera fljótur að skrá sig.

Eftir sögustund á Þrístöpum að morgni fyrsta dags verður riðið að Breiðabólstað í Vesturhópi. Næsta dag verður riðið yfir Vatnsnes og hestar geymdir í hólfi við morðstaðinn á Illugastöðum. Á þriðja degi riðið um Katadal og yfir í Vesturhóp. Á fjórða degi hjá Vatnsenda, yfir Þingeyrasand í Sveinsstaði. Á 5 degi riðið um Vatnsdal, uppeldisslóðir Agnesar og framhjá Kornsá og Hvammi. Ferðalok á Sveinsstöðum. Sögustundir verða hér og þar á leiðinni, m.a. annað hvort að kvöldi eða morgni á öllum stöðum þar sem hestar verða geymdir næturlangt,

Milli áningastaða gefst þátttakendum góður tími til að lifa sig inn í þessa mögnuðu sögu, koma með ábendingar og athugasemdir til leiðsögumanns, segja samferðafólki frá sinni sýn á einstaka atburði en fyrst og fremst að njóta þess að ríða um fagurt landslag þar sem sagan lifir. Var það ástin sem togaði Agnesi að Illugastöðum? Hvers vegna er 15 ára unglingsstúlka vistráðin til alræmds kvennamanns? Hvers vegna var girnd Natans til kvenna slík sem sögur segja? Hvað er það sem fær fólk til að fremja morð? Hvað veldur þeim sinnaskiptum sem varð á Friðrik, sem ungur ólst upp sem ódæll og ofvirkur prakkari en vann síðan aðdáun húsráðenda og heimafólks á Þingeyrum þegar hann var þar í gæslu síðustu vikurnar fyrir aftökuna? Hvers vegna kom hann syngjandi sálma á leiðinni á aftökustaðinn og ávarpaði mannfjöldann sem þangað hafði verið boðaður til að horfa á hryllinginn? Hvers vegna voru 150 menn skikkaðir til að standa rétt við höggstokkin þegar öxin sneið höfuð frá búk og blóðið spýttist. Hvers vegna dæmdi Björn Blöndal sýslumaður svo hart í þessu máli? Því lét sýslumaður kyrrt liggja þegar höfuð sakamanna voru horfin af stöngunum morguninn eftir aftökuna? Hvernig stóð á því að Skáld Rósa kennd við Vatnsenda, velgefin og skáldmælt stúlka úr Eyjafirði skildi hljóta þau örlög sem lífið spann, m.a. að verða ástkona Natans, meðan hún var enn gift öðrum manni? Hvernig gat Agnes komið þeim boðum og fengið því framgengt að beinin voru grafin upp rúmri öld eftir aftökuna? Hvers vegna lifir þessi saga svo sterk enn nú nær 200 árum eftir þessa atburði? Er það ekki vegna þess að ástir, afbrýði, ofbeldi og ágirnd eru allt um kring í sögunni? Er ekki einnig forvitnilegt að það komu skilaboð frá löngu liðnu fólki, sem vill komast í vígða mold og rétta sinn hlut vegna þess andstreymis sem það mætti í lífinu?  

Í seinni ferðinni getur Steinbjörn frá Galtarnesi, s. 893 5070,  séð fólki fyrir fæði, gistingu, hestum, reiðtygjum og flutning frá næturhólfi á Hvammstanga. Ég get útvegað örfáum hesta, fæði og gistingu í hvora ferðina. Hér gildir fyrstur kemur fyrstur fær. Um gjald fyrir þessa þjónustu er samið sérstaklega. Einnig get ég vísað fólki á aðra gististaði þ.m.t. hús sem hugsanlega má fá á leigu fyrir nokkra sem vilja hafa sama náttstað.

Einhverjir af þeim sam nefnt hafa að þeir vildu vita hvenær farið verður um þessar söguslóðir eru merktir þessu innleggi. Staðfestið þátttöku sem fyrst, þið sem ætlið að koma með. Skilaboð á FB. Tölvupóstur mao@centrum.is eða sími 898 5695.

Magnús Ólafsson frá Sveinsstöðum
Urðarbraut 9
540 Blönduós
898 5695