Um 70 manns mættu á íbúafundinn sem haldinn var í Félagsheimilinu á Blönduósi í gær og er almenn ánægja með hvernig til tókst, mæting var ágæt, framsöguerindi fróðleg og umræður góðar. � dagskrá fundarins var kynning á greinargerð verkefnisstjórnar um atvinnuuppbyggingu í Austur-Húnavatnssýslu, staða byggðaþróunar í sýslunni og kynning á hugmyndinni um álver á Hafursstöðum í Skagabyggð. Eftir framsöguerindin fór fram almennar umræður.

Arnar Þór Sævarsson, bæjarstjóri á Blönduósi, kynnti greinargerð verkefnisstjórnarinnar og fór yfir helstu niðurstöður hennar sem eru þær helstar að fyrirhuguð stækkun Blönduvirkjunar mun skapa góðar forsendur fyrir nýtingu orku frá virkjuninni í þágu atvinnuuppbyggingar í Austur-Húnavatnssýslu. Hagnýting orku í heimahéraði hafi verið viðurkennd meginregla í samskiptum heimamanna og virkjunaraðila seinasta aldarfjórðung. Því verði að telja eðlilegt að öll orka Blönduvirkjunar nýtist í þágu heimamanna.

Arnar sagði að langtímafækkun íbúa sýndi að héraðið væri ekki sjálfbært um margskonar þjónustu. Efling þess atvinnulífs sem nú væri fyrir hendi dygði ekki til að spyrna við þeirri þróun sem orðið hafi. Mikilvægt væri að vinna að nýsköpun og þróun atvinnulífs á breiðum grunni með áherslu á sérstöðu og sóknarmöguleika héraðsins.

� máli Arnars kom fram að mikilvægt væri að héraðið fengi að njóta þeirrar orkulinda sem þar eru en í dag væri nánast öll orka flutt í burtu og nýtt fyrir atvinnulíf annars staðar á landinu. Gerð væri krafa til þess að héraðið fengi alla viðbótarorku sem hægt væri að ná frá Blönduvirkjun og einnig væri til skoðunar að koma upp vindorkugarði við Kolku. Ef þau áform nást og samningar verði gerðir, væri hægt að hefja iðnað á svæðinu frá og með árinu 2018.

Stjórnvöld lofuðu atvinnuuppbyggingu þegar Blönduvirkjun var byggð
Arnar rakti aðdraganda að atvinnuuppbyggingu sem lofað var af stjórnvöldum þegar Blönduvirkjun var byggð á sínum tíma og taldi hann að tími væri til kominn að stjórnvöld stæðu við þá skuldbindingu. Hann sagði atvinnuhætti hafa breyst mikið á síðustu árum og að samdráttur væri mikill í störfum á svæðinu. Þessari þróun þyrfti að snúa við. Arnar sagði að mikið hafi verið reynt að koma af stað uppbyggingu við gagnaver en sú vinna hafi ekki ennþá skilað árangri að öðru leyti en því að hún hafi vakið athygli stjórnvalda á því hversu brýnt sé orðið að bregðast við samdrætti á svæðinu. Arnar Þór sagði að gagnaver væru talin heppileg fyrir iðnaðaruppbyggingu í Austur-Húnavatnssýslu þar sem þau væru ekki háð staðsetningu. Héraðið væri heppilegt vegna vistvænnar orku og vegna þeirrar staðreyndar að svæðið sé utan hættusvæða vegna náttúruhamfara.

Að lokum fjallaði Arnar um aðra möguleika í atvinnuuppbyggingu. Hann sagði frá því að viðræður væru á byrjunarstigi um hugsanlegt álver við Hafursstaði og að skoðaðir hafi verið möguleikar á lífdísel framleiðslu úr dýrafitu en verkefnið mun vera í hagkvæmnismati hjá Verkfræðistofunni Eflu. Einnig væri horft til möguleika við atvinnuuppbyggingu í ferðaþjónustu á svæðinu, bæði tímabundin og ársstörf og að efling rannsókna- og þekkingarsetra í Austur-Húnavatnssýslu byði upp á fleiri valkosti í atvinnulegu tilliti. Arnar sagði að lagning ljósleiðara um landið og aukin tækni myndi bjóða upp á fleiri valkosti við staðsetningu margvíslegra opinberrar þjónustu. Ljúka þurfi við að taka saman nauðsynleg gögn til að kynna Austur-Húnavatnssýslu innan- og utanlands sem álitlegan valkost við staðsetningu smærri og stærri iðnkosta. Staðsetning iðjuvers á svæðinu gæfi tilefni til að skoða sameiningu sveitarfélaga á Norðurlandi vestra. „Meginniðurstaðan er sú að gera verður kröfu til þess að öll orka Blöndukirkjunnar verði nýtt til atvinnuuppbyggingar í Austur-Húnavatnsýslu,“ sagði Arnar.

Samstöðuleysi sveitarfélaganna á svæðinu er stór veikleiki
Snorri Björn Sigurðsson, forstöðumaður þróunarsviðs Byggðastofnunar, fór yfir íbúaþróun í Austur-Húnavatnssýslu og kom fram í erindi hans að íbúar hefðu verið um 2.600 árið 1990 en síðan þá hafi þeim fækkað um fjórðung. Stöðug fækkun hafi verið frá árinu 1998, í dreifbýli um 20%, á Skagaströnd um 22% og 17% á Blönduósi. Sagði Snorri Björn að sama gilti um allt Norðurland vestra og væri þróunin enn alvarlegi í Vestur-Húnavatnssýslu. Hann sagði að samsetning íbúa hafi breyst mikið og að börnum og unglingum hafi fækkað mest. Fækkun í árgangi væri úr 38 í 26 að meðaltali á skólaaldri. Hann sagði einnig að í dag væru ekki forsendur til þess að reka nema einn grunnskóla á svæðinu. Þá kom fram í máli Snorra Björns að öldruðum hefði fjölgað og muni sá aldurshópur stækka á næstu árum að óbreyttu og að mikil fækkun kvenna væri í öllum árgöngum kvenna, nema í elstu hópum.

� framsögu Snorra kom einnig fram að innflytjendum hefur fjölgað á svæðinu og er fólk með erlent ríkisfang á Blönduósi um 8% íbúanna. Björn sagði að kannanir hafi sýnt að viðhorf barna til búsetu í dag séu ekki til þess að búa á svæðinu eða í Reykjavík. Þau líti á sig sem heimsborgara og líti á heiminn þeim augum.

Að lokum kom fram hjá Snorra að mikið af fyrirtækjum hafi lagt upp laupanna á liðnum árum og ekki þýði að tala um flutning opinberra starfa til svæðisins þar sem á því væri hæsta hlutfall opinberra starfa á landinu. Hann sagði að einn af stærstu veikleikum svæðisins væri samstöðuleysi sveitarfélaga á svæðinu og best væri að skoða sameiningu við Skagafjörð enda ættu öll sveitarfélögin lögsögu að því sveitarfélagi. „Haldið áfram að skoða fleiri kosti en einn þannig að engin tími fari til spillis við leit að nýjum atvinnutækifærum fyrir svæðið. Tíminn er að renna út til að bregðast við,“ sagði Snorri.

Fulltrúar frá Kína funda með stjórnvöldum í vikunni
Ingvar Skúlason frá Klöppum kynnti hugmyndir um álver við Hafursstaði í Skagabyggð. Fór hann yfir álframleiðslu og tækifæri til atvinnuuppbyggingar því tengdu þegar stóriðja væri fyrir hendi. Ingvar sagði að reikna mætti með að 240 störf í álveri leiði af sér önnur 240 störf að minnsta kosti. Búið væri að skipuleggja lóðina við Hafursstaði og að hún henti vel vel fyrir starfssemina. Þess yrði gætt að fella mannvirki að landinu og lækka þau miðað við núverandi landhæð og komið yrði upp jarðvegsmönum sem hjálpi til við að draga úr áhrifum þeirra ásamt gróðri sem myndi vaxa á næstu árum.

Ingvar sagði að verið væri að horfa á lítið álver. Samstarfsaðili Klappa væri NFC og væri það eitt af stærstu fyrirtækjasamstæðum í Kína. Fulltrúar fyrirtækisins munu koma til landsins í vikunni og fara yfir verkefnið með stjórnvöldum. Einnig væri verið að skoða samstarfsaðila um að vinna álverið enn frekar á svæðinu t.d. í strengi eða stangir. Hann sagði að fyrsti áfangi álversins yrði um 60 þúsund tonn en stefnt væri að 120 þúsund tonna álver. Til þess þyrfti 204 MW af raforku. Tæknin muni þýða að nota þurfi um 20% minni raforku en �SAL notar í dag við sýna framleiðslu.

Ingvar sagði að hugmyndin væri sú að álverið yrði í eigu íslenskra aðila. Fjárfestingin yrði um 78 milljarðar í fyrsta áfanga. Útflutningstekjur á ári væru áætlaðar um 43 milljarðar á ári. Búið væri að tryggja fjármögnun verkefnisins og yrði hún kynnt í vikunni. Þegar upplýsingar um raforku og afhendingartíma liggi fyrir og gengið hafi verið frá fjárfestingasamningi væri hægt að taka endanlega ákvörðun um verkefnið og sé í dag stefnt að því að það verði í árslok 2015.