Sótt fram og hörfað í atvinnuveganefnd
Gríðarleg átök urðu um rammaáætlun á síðasta þingi þegar meirihluti atvinnuveganefndar gerði það að tillögu sinni að farið yrði í fleiri virkjanakosti en verkefnastjórn þriðja áfanga hafði lagt til við ráðherra að yrðu nýttir. Sigurður Ingi Jóhannsson, þáverandi umhverfis- og auðlindaráðherra, hafði áður sett átta virkjunarkosti í flýtimeðferð og tók með því fram fyrir hendur verkefnisstjórnarinnar sem lagði einungis til að Hvammsvirkjun færi í nýtingarflokk. Meiri hluti atvinnuveganefndar kom með breytingartillögu þar sem lagt var til að fjórir kostir færu í nýtingu án lögformlegrar meðferðar í verkefnastjórninni. �ður hafði meiri hlutinn gert munnlega tillögu um að sjö virkjanakostir færðust í nýtingarflokk en hraktist undan andstöðu niður í fjóra í endanlegri tillögu sinni. Þar var meðal annars lagt til að Holtavirkjun og Urriðafossvirkjun í neðri Þjórsá, sem báðar eru í biðflokki og hafa verið mjög umdeildir virkjunarkostir, yrðu byggðar en virkjanasinnar hafa lagt mikla áherslu á að koma allri neðri Þjórsá í nýtingarflokk í því skyni að útvega orku til nýrra stóriðjuframkvæmda.

Fyrrnefnd breytingartillaga varð mikið hitamál á síðasta þingi og lagði stjórnarandstaðan mikið á sig til að verja lögformlega ferla rammaáætlunarinnar með þeim árangri að flutningsmenn stjórnarliða gáfust að lokum upp og drógu breytingartillöguna til baka eins og hún lagði sig.

Hvammsvirkjun var síðan samþykkt í þinglok síðasta vor gegn atkvæðum Vinstri grænna sem komust að þeirri niðurstöðu eftir lestur umsagna um málið að afleiðingar af virkjuninni yrðu neikvæðar fyrir lífríki virkjanasvæðisins og laxastofninn í Þjórsá. Umsagnirnar báru með sér að virkjunin væri í raun prófsteinn á að seiðafleytur virkuðu, engin vissa væri um það, og þar með yrði alltof mikil áhætta tekin gagnvart laxastofni Þjórsár ef ætti að reiða sig á úrræði sem ekki hefur verið reynt til hlítar. Einnig tók þingflokkur VG undir þau sjónarmið að það væri ekki í samræmi við aðferðafræði rammaáætlunar að taka einn kost út úr eins og gert var í tillögunni. Samanburður væri nauðsynlegur og hann hefði ekki farið fram. Þannig lauk umfjöllun þingsins í vor og var þá formaður atvinnuveganefndar með heitingar um að þessum tilfæringum væri ekki lokið og hann myndi mæta brattur til leiks á nýju þingi.

Umhverfisráðherra steig svo fram í sumar og kvaðst ekki ætla að leggja fram nýjar tillögur að virkjanakostum heldur bíða tillagna verkefnastjórnar þriðja áfanga sem ætti að liggja fyrir eftir rúmt ár. Með þessu lýsti ráðherra ótvíræðu trausti á vinnu verkefnastjórnarinnar og gaf til kynna að ráðuneytið myndi fylgja lögformlegu ferli og bíða niðurstöðunnar.

Enn er þó reimt
Atburðarásin í vetur er leið og um vorið og lyktir mála þá gátu gefið til kynna að stjórnvöld myndu láta sig hafa það að fylgja reglum rammaáætlunar. Því ollu þeir reimleikar í málinu mikilli furðu þegar gamlir draugar gengu aftur og meirihluti atvinnuveganefndar boðaði fjölda fyrirtækja úr orkugeiranum á sinn fund 24. september síðastliðinn, ásamt fulltrúum Landsvirkjunar, Orkustofnunar og fulltrúum umhverfis- og auðlindaráðuneytis og atvinnuvegaráðuneytisins til að ræða gagnrýni sína og orkufyrirtækjanna á vinnubrögð verkefnastjórnarinnar. Gefið var í skyn að verkefnisstjórnin ynni ekki faglega og fylgdi ekki lögformlegum ferlum. Sérstaklega var fundið að því að unnið væri með umhverfismat áætlana eins og um umhverfismat framkvæmda væri að ræða og að fram færi of mikil gagnasöfnun. Einnig var gagnrýni beint að hæfi einstaklinga í faghópum. Ég lagði sjálf hart að formanni atvinnuveganefndar að koma koma því í kring að fulltrúar Landverndar, Náttúruverndarsamtaka �slands auk Skipulagsstofnunar yrðu einnig á þessum fundi. Ekki var orðið við því og komu fulltrúar þessara aðila ekki fyrir nefndina fyrr en 6. október síðastliðinn á fundi sem fulltrúar úr ráðuneytum og formaður verkefnastjórnar sátu líka.

� þeim fundi var fyrrnefndri gagnrýni á vinnu verkefnastjórnarinnar hrundið lið fyrir lið. Skipulagsstofnun, sem hefur eftirlitshlutverk með umhverfismati áætlana, taldi að ekkert væri hæft í þeirri gagnrýni að óeðlilega nákvæm og umfangsmikil gagnasöfnun væri við umhverfismat áætlana hjá verkefnastjórninni. Einnig kom fram að engar athugasemdir væru gerðar við hæfi fólks í faghópum. Með vísan til �rósarsamningsins um aðgang að upplýsingum, þátttöku almennings í ákvarðanatöku og aðgang að réttlátri málsmeðferð í umhverfismálum telst nauðsynlegt og óhjákvæmilegt að tryggja aðkomu almennings að ferlinu og þar koma frjáls félagasamtök eins og Landvernd og Náttúruverndarsamtök �slands til sögunnar.

Þrátt fyrir atlögur að verkefnisstjórn nýtur hún trausts
Mjög mikilvægt er að traust ríki til vinnu verkefnastjórnar og að ekki sé grafið undan trúverðugleika og fagmennsku þeirra sem eru í faghópunum og í verkefnastjórninni.

Þær upplýsingar sem fram komu á seinni fundi atvinnuvegnefndar um málið eru þess eðlis að ljóst er að málatilbúnaður orkugeirans og meirihluta atvinnuveganefndar er tilhæfulaus með öllu og ber að hafa tilburði þessara aðila til að grafa undan trausti á verklagi rammaáætlunar að engu. Fullt traust stjórnvalda ríkir á faglegri vinnu verkefnastjórnar þriðja áfanga sem má treysta því að fá vinnufrið til þess að skila af sér tillögum innan árs samkvæmt lögum og reglu. Er það vel.

Lilja Rafney Magnúsdóttir, alþingismaður og varaformaður atvinnuveganefndar.