Kæru Blönduósbúar, er ekki vert að kynna sér betur hvað stendur á bak við verndarsvæði í byggð í gamla bænum á Blönduósi? 

Ã� dögunum var haldinn fyrsti formlegi fundur í íbúa- og hagsmunasamtaka gamla bæjarins á Blönduósi. Samtök þessi hafa það að leiðarljósi að gamli bærinn fái þá fyrri reisn, sem hann bjó yfir, þegar hann var fallegi miðbærinn við þjóðveginn. 

� þessum fyrsta fundi samtakanna var ákveðið að fara yfir og ræða tillögur um verndarsvæði í byggð sem fyrirhugaðar eru í gamla bænum á Blönduósi. � stuttu máli má segja að margar alvarlegar athugasemdir hafi komið fram um mál þetta. Fundarmenn voru almennt sammála því, að sú mynd sem dregin var upp á þeim tveim íbúafundum sem haldnir hafa verið um málið, hafi verið mjög ófullkomin og lítið borið á því samráði við íbúa sem um hafði verið talað áður. Engar upplýsingar liggja fyrir um þær skyldur og þau bönd sem lögin um verndarsvæði í byggð leggja á eigendur fasteigna í gamla bænum. Málflutningur forráðamanna bæjarins var mjög einhliða og allur á þá leið að sjálfkrafa myndi fasteignaverð hækka á svæðinu en aðspurðir hvernig það virkaði gátu þeir engin svör gefið. Einnig fengust mjög óljós svör varðandi hugsanlega styrki og spurningum þess efnis vísað frá þar sem frummælendur fundarins sögðust ekki vera þangað komnir til að gefa þær upplýsingar.

Lög um verndarsvæði í byggð á Ã�slandi þrengja mjög að og takmarka rástöfunarrétt fólks á eignum sínum. Hús sem ekki hafa náð friðunaraldri fá samt þær kvaðir á sig þegar þau eru komin undir verndarsvæði. Vert er að minna á að eignarrétturinn er lýstur friðhelgur í stjórnarskrá Ã�slands. Var það rætt á fundinum að slíkar breytingar á gildandi skipulagi í andstöðu húseigenda gæti orðið til þess fallnar að baka viðkomandi sveitarfélagi bótaskyldu gagnvart eigendum húsa á svæðinu. 

Það þykir einkar ámælisvert hversu hratt þetta verkefni er afgreitt hjá sveitarfélaginu en tæpir fjórir mánuðir eru frá fyrri íbúafundi sem haldinn var til kynningar á málinu. Þegar verkferlar fyrir vinnu að verndarsvæði í byggð eru skoðaðir kemur þar fram að sú vinna skuli unnin í samráði við eigendur fasteigna skilgreinds svæðis sem og bæjaríbúa alla. Það er því með öllu óskiljanlegt að fasteignaeigendur á svæðinu hafa verið algjörlega hundsaðir þegar kemur að þessari undirbúningsvinnu.

Ã� leiðbeiningarriti frá Minjastofnun um vinnu við vernarsvæði í byggð kemur eftirfarandi fram:

„Ã� lögunum og reglugerðinni er lögð áhersla á að haft sé samráð við íbúa og aðra þá sem hagsmuna eiga að gæta við gerð tillögu um verndarsvæði í byggð. Með þátttöku íbúa við gerð tillögunnar skapast skilningur á listrænu og menningarsögulegu gildi byggðarinnar. Þannig er líklegra að ná megi almennri sátt um verndun hennar. Slík sátt er grundvöllur þess að markmið um verndun nái fram að ganga, því íbúar og eigendur einstakra húsa gegna mikilvægu hlutverki við verndun byggðarinnar með viðhaldi á húsum og mannvirkjum“ .    

Ã� tillögu um verndarsvæði í byggð eru nefnilega miklar kvaðir og hömlur settar á eigendur fasteigna umfram það sem almenn byggingarreglugerð segir til um. Nóg finnst nú mörgum um þá byggingareglugerð sem er í gildir á Ã�slandi, en í þessum nýju lögum um verndarsvæði í byggð þá er eignar- og athafnarétturinn skertur. Þá er skipulagsréttur sveitastjórnar í lögum og reglugerð efldur og henni færð ný vopn í hendur. Hér eru dæmi:

„Ef sveitastjórn metur það svo og er ósátt við framkvæmdir sem unnar eru á verndarsvæði í byggð að þá er henni heimilt að láta breyta verkinu svo að falli að skilgreiningunni verndarsvæði í byggð og senda reikninginn til eiganda fasteignarinnar.“

„Það varðar sektum að hefja framkvæmdir innan verndarsvæðis í byggð án þess að fyrir liggi leyfi viðkomandi sveitarstjórnar fyrir framkvæmd Sé um stórfelld eða ítrekuð ásetningsbrot að ræða getur refsing orðið fangelsi allt að fjórum árum.“

Með öðrum orðum, ef friðun verður mun það þrengja athafnamöguleika allra eigenda fasteigna á svæðinu verulega.

Því viljum við koma á framfæri eftirfarandi:

�búa- og hagsmunasamtök "Gamla bæjarins á Blönduósi, lýsum okkur hér andsnúin auglýstri tillögu Blönduósbæjar um verndarsvæði í byggð. Andmæli okkar styðjast m.a. við eftirfarandi:

Við teljum að undirbúningi við gerð og kynningu tillögunnar hafi verið verulega ábótavant. Ófullnægjandi samráð var haft við íbúa og eigendur fasteigna á svæðinu við gerð tillögunnar. 

Þá teljum við að á þeim kynningarfundum sem haldnir voru með eigendum og íbúum á Blönduósi í októbermánuði 2017 og janúarmánuði 2018 hafi verið dregin upp röng mynd af áhrifum friðunarinnar og nánast eingöngu haldið á lofti möguleikum eigenda fasteigna á svæðinu til styrkveitinga til viðhalds og endurbóta á fasteignum sínum ef friðun yrði samþykkt. 

Ã� þessum tveimur íbúafundum voru íbúum og eigendum ekki kynnt þær kvaðir sem gerðar eru til fasteigna á svæðinu sem hefur verið skilgreint verndarsvæði í byggð á Blönduósi. 

Við teljum að friðun samkvæmt tillögunni muni þrengja verulega að uppbyggingu svæðisins „Gamli bærinn á Blönduósi“ þar sem bæjaryfirvöld og sveitastjórn hafa ekki lagt fram neina áætlun er varðar framtíðar uppbyggingu svæðisins.

Við viljum hvetja alla sem íbúa á Blönduósi að kynna sér hvað tillögur um verndarsvæði í byggð fela í sér. Andmælafrestur rennur út þann 5. apríl, því viljum við biðla til allra íbúa á Blönduósi að koma í lið með okkur og andmæla tillögum sveitarfélagsins um verndarsvæði í byggð á Blönduósi. Andmælum skal koma á framfæri á bæjarskrifstofunni á Blöndósi.

Um leið skorum við á bæjaryfirvöld að vinna að skýrri stefnu er varðar uppbyggingu gamla bæjarins í samvinnu við bæjarbúa og eigendur húsa og fyrirtækja í gamla bænum. Sveitarstjórnin á að sýna sóma sinn í verki og leggja fjármuni í uppbyggingu í gamla bænum, en lítið hefur farið fyrir því á liðnum árum. 

Því segjum við - vinnið heimavinnu ykkar í þeim verkefnum sem ykkur er treyst fyrir að vinna í þágu bæjarfélagsins okkar, gætið hagsmuna allra bæjarbúa svo hægt sé að stuðla að eðlilegri þróun og uppbyggingu alls samfélagsins!

Fyrir hönd íbúa- og hagsmunasamtaka gamla bæjarins á Blönduósi, Sigþrúður Sigfúsdóttir og Hulda Leifsdóttir